اورهان پاموک نویسنده سرشناس ترکیه یک سخنرانی ویدیویی برای تاسیس مرکز فرهنگی “ناظم حکمت” در دانشگاه “بوغازایچی” ایراد کرد که حاوی نکات جالب نه تنها در باره حکمت بلکه هنرمندانی نظیر او در فرهنگ هایی نظیر فرهنگ ما است. متاسفانه به متن نوشتاری این فیلم دسترسی نداشتم.بر آن شدم گفته را پیاده کرده و آن را به فارسی برگردانم. از خطرات احتمالی آگاه بودم. شاید همین آگاهی مرابرآن داشت که توجهی مضاعف به واژه های ایراد شده توسط او داشته باشم تاامکان لغزش رابه حد اقل برسانم. اما باتمامی این توضیحات هنوز انتظار دارم برخی نارسایی ها در آن باشد که اگر متن نوشتاری را داشتم
می توانست این کاستی نباشد. امیدوارم خواننده گرامی پوزش مرا بپذیرد.

در گشت و گذارم میان متون برای آماده کردن این سخنرانی گاه به مطالب تلخ برخوردم و گاه برخی از آن ها لبخند به لبم نشاند. یکی از آن ها در سال ۱۹۶۶ یعنی سه سال پس از مرگ ناظم بود. عده ای از دانشجویان دانشگاه صنعت خاورمیانه برای ناظم غرفه ای تشکیل دادند. در انعکاس این خبر
“عثمان توران” وکیل مجلس و پروفسور تاریخ سلجوقی در نطق مجلس خود با عصبانیت گفت: “جای چنین دانشجویانی در دانشگاه های ما نیست.”
پس از مرگ ناظم موجی از حمله ها و ناسزاها و تخطیه ها دوباره برخاست. در ۱۹۶۷″اورهان سیفی اورهون” در مجله “حوادث ” چنین نوشت:” شاعری که بدون کوچکترین حس ملی و یا مذهبی به اتحاد شوروی فرار کند و در آن جا زندگی کند شاعر میهن نیست شاعر خاین است.”
اما نباید بسیار بدبین بود از “صباح الدین علی” تا “جمیل مریچ”، از “ملیح جودت آندای” تا “اوکتای رفعت” وچند تن دیگر از چهره های برجسته ادبیات ترک هم در عوض از ناظم دفاع کرده و اورا ستودند.در تنظیم این سخنرانی به این جمله از اورهان ولی برخوردم که بسیار جالب توجه بود” امروز در اروپا تنها شاعری که از این کشور می شناسند، ناظم حکمت است. مواظب باشیم کسی این را نشنود. اما فایده ای ندارد همه آن را شنیده اند.”
ایتالیا کشوری است که در آن ناظم بیشتر از کشورهای دیگر محبوب است. آن جا اورا پیش از آن که شاعر مبارزه و جنگ بدانند شاعر بزرگ سیاسی می شناسند که عاشقانه ترین شعر هارا در زندان سروده است.
بعضی از شعرهای او خطاب به همسرش “پیرایه” را نا پسری اش “محمد فواد” در ۱۹۶۵ با نام شعرهای ساعت۹ تا ۱۱دریک کتاب کوچک چهل صفحه ای منتشر کرد:

چه زیباست اندیشیدن به تو
در میان اخبار مرگ و پیروزی
در زندان
زمانی که از مرز چهل سالگی می گذرم
….
چه زیباست اندیشیدن به تو
نوشتن در باره تو
به پشت خوابیدن در زندان و به خاطر آوردن تو
آن چه را که در فلان روز در فلان جا گفتی
نه خود واژه هایت
بلکه عطر دنیای آن روز هایت..